برای شناسایی قارچ های میکوریز آربوسکولار، مزارع گندم استان گلستان در سال های 1384-1383 مورد بازدید قرار گرفتند و توده ریشه آن ها جمع آوری شد. پس از جداسازی و مطالعه هاگ های قارچ های موجود در نمونه ها و رنگ آمیزی ریشه ها، 19 قارچ میکوریز آربوسکولار، به اسامی زیر شناسایی شدند:Entrophospora infrequens, Glomus caledonium, G. clarum, G. constrictum, G. deserticola, G. eburneum, G. etunicatum, G. geosporum, G. gibbosum, G. globiferum, G. intraradices, G. microcarpum, G. mosseae, G. multiforum, G. rubiforme, G. sinuosum, Paraglomus occultum, Scutellospora calospora and S. dipurpurascens.تنوع این قارچ ها در نمونه ها (1-) 4 (-7) و G. mosseae با فراوانی 91% گونه غالب بود. قارچ های G. eburneum، G. globiferum و S. calospora برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

قارچ های میکوریز آربوسکولار با تعداد زیادی از گیاهان از جمله نیشکر (Saccharum officinarum) رابطه همزیستی داشته و اثرات قابل توجهی در رشد و نمو گیاهان دارند. این قارچها متعلق به رده Glomeromycetes از شاخه Glomeromycota هستند. با توجه به اهمیت اقتصادی نیشکر در ایران، تحقیق حاضر به منظور شناسایی قارچ های میکوریز آربوسکولار همزیست ریشه نیشکر در استانهای خوزستان و مازندران و در طی سالهای 1381-1383 انجام گرفت. برای این منظور شصت و یک نمونه خاک و ریشه از مزارع نیشکر جمع آوری و جهت تکثیر این قارچ ها از گیاه ذرت به عنوان تله استفاده شد. اسپورها با روش الک کردن سوسپانسیون آب و خاک و سپس سانتریفیوژ در محلول سوکروز 55 درصد جداسازی شدند. شناسایی گونه ها بر اساس خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتری اسپور و ریسه متصل به اسپور انجام گرفت. گونه های Glomusam bisporum؛ G.lamellosum؛ و G. luteum با توصیف های ارایه شده برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

گونه های گلوموس از شایعترین قارچهای آبوسکولار همزیست ریشه گیاهان زراعی و درختان میوه می باشند. این قارچها به جذب بیشتر آب و عناصر غذایی و در نتیجه افزایش رشد و محصول گیاهان کمک می کنند. به منظور جمع آوری و شناسایی این قارچها از ریشه و خاک مزارع گندم، جو، ذرت، سورگوم و چند باغ عناب در استانهای خراسان، سمنان، تهران و خوزستان نمونه برداری به عمل آمد و گونه های گلوموس همزیست ریشه آنها در کشت های تله و خالص گلدانی مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفتند. در آنها 5 گونه گلوموس به اسامی Glomus claroideum )در 11٪ نمونه ها(، G.dominikii*،G.coronatum* ،G. clarum  )هر یک در 1% نمونه ها( و G.etunicatum )در2% نمونه ها( شناسایی گردیدند که همگی برای میکوفلور ایران جدید هستند و 2 گونه مشخص شده با ستاره (*) برای آسیا هم جدید می باشند ویژگیهای ریخت شناسی، آرایه بندی، زیستگاه، زمان رشد و مناطق انتشار این قارچ ها بیان شده است.

این تحقیق به منظور شناسایی، بررسی فراوانی جمعیت اسپوری، الگوی پراکنش، تعیین شاخص های کلنیزاسیون و تنوع مورفولوژیک گونه های قارچ های میکوریز آربوسکولار همراه جو (Hordeum vulgare) در منطقه دامغان صورت پذیرفت. نمونه برداری در ماه های خرداد، تیر و مرداد سال 1387 از مزارع جو واقع در شهرستان دامغان و حومه آن انجام شد. محل های نمونه برداری به 7 ناحیه تقسیم بندی شدند و 44 نمونه مرکب خاک از این مناطق جمع آوری گردید. اسپور قارچ های میکوریز آربوسکولار در تمام نمونه های جمع آوری شده از مزارع جو در منطقه دامغان یافت شدند. جمعیت اسپورها صرف نظر از گونه قارچی بین 72 تا 840 عدد در 35 گرم خاک خشک تخمین زده شد. بیشترین میانگین جمعیت اسپوری مربوط به حومه جنوبی شهرستان دامغان با میانگین 349.73 اسپور بود و پس از آن به ترتیب، حومه های شمالی، جنوب شرقی، شمال شرقی، غربی، شرقی و شمال غربی قرار داشتند.فراوانی میکوریزایی (F%) در تمامی مناطق نمونه برداری به استثناء منطقه 3 (97.5 درصد)، 100 درصد تعیین گردید. میزان تراکم میکوریزایی (M%) از 24.06 درصد در منطقه 7 تا 69.2 درصد در منطقه 5 متغیر بود.غنای گونه ای قارچ های میکوریز آربوسکولار، 7 گونه در منطقه 5 و 12 گونه در منطقه  6ارزیابی شد. در این مطالعه، 16 گونه قارچ میکوریز آربوسکولار در ریزوسفر جو منطقه دامغان مورد شناسایی قرار گرفت که 13 گونه به جنس Glomus تعلق داشتند و در هر یک از جنس های Acaulospora، Pacispora و Scutellospora تنها یک گونه تشخیص داده شد. در این بررسی، جنس Glomus به عنوان جنس غالب قارچ های میکوریز آربوسکولار در منطقه دامغان معرفی گردید. دو گونه G. corymbiforme و G. trimurales برای نخستین بار از فلور قارچی ایران گزارش شدند. بیشترین فراوانی نسبی مربوط به گونهG. intraradices  (12.6 درصد) و کم ترین فراوانی نیز در گونه1.99) P. scintillans  درصد) مشاهده شد.

در این تحقیق، وجود باکتری همزیست داخلی در برخی از تشتک های کشت درون شیشه ای قارچ Gigaspora margarita از طریق مورفولوژیکی و مولکولی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور اقدام به جداسازی اندام های مختلف قارچ شامل اسپور، ریسه های رویشی، سلول های کمکی و ریشه های میکوریزایی شده قارچ در شرایط کشت درون شیشه ای گردید. جهت حذف آلودگی های سطحی از ساختارهای قارچی شامل هیف ها، اسپورها و سلول های کمکی، تمامی اندام های قارچی ضدعفونی سطحی شده و جهت اطمینان از عدم وجود آلودگی سطحی توسط کیت ارزیابی قوه نامیه باکتریایی مورد بررسی قرار گرفتند. اندام های قارچی خرد شده، سپس محتویات سیتوپلاسمی آن رنگ آمیزی گردید. باکتری های زنده زیر نور آبی میکروسکوپ فلورسنت به رنگ زرد تا سبز روشن و میله ای شکل و باکتری های مرده به رنگ قرمز مشاهد شدند. باکتری های همزیست داخلی در اندام های مختلف قارچ شامل اسپورها، لوله تندشی، هیف های خارج ریشه ای و سلول های کمکی مشاهده شد. همچنین سلول های باکتریایی در حال تقسیم در تمامی اندام های قارچی مورد بررسی به ویژه در اسپورهای در حال تندش قابل تشخیص بود. نتایج بررسی مولکولی با استفاده از مجموعه آغازگرهای اختصاصی نیز حاکی از وجود باکتری همزیست داخلی در اندام های مختلف قارچ در تعدادی از تشتک های کشت درون شیشه ای G. margarita شامل اسپورها، میسلیوم ها، سلول های کمکی و ریشه های میکوریزایی بود. در عین حال، در برخی دیگر از تشتک های قارچ، اثری از پیکره های باکتریایی همزیست به چشم نمی خورد که نشان دهنده تفاوت در بین نمونه های قارچی از نظر حضور یا عدم حضور باکتری همزیست بود.

اهداف: استفاده از پتانسیل میکروب های خاک مانند قارچ های میکوریز در قالب کودهای زیستی، یکی از راه های دوستدار محیط زیست است که به کاهش استفاده از نهاده های شمیایی وکاهش خسارات وارد شده بر محیط زیست و انسان کمک می کند. بر این اساس در این تحقیق تأثیر تلقیح دوگونه قارچ میکوریز ( Diversispora versiformis و Rhizophagusirregularis) و یک گونه قارچ شبه میکوریز Piriformospora indica بصورت مجزا و تلفیقی بر عملکرد و میزان جذب فسفر گیاه گشنیز بررسی شد. مواد و روش ها: این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه ای انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل تیمار قارچ منفرد (Rhizophagus irregularis، Diversispora versiformis، Piriformospora indica)، تیمار قارچی توأم (Rhizophagus irregularis + Diversispora versiformis، Piriformospora indica + Diversispora versiformis، Piriformospora indica+ Rhizophagus irregularis، Piriformospora indica + Rhizophagus irregularis + Diversispora versiformis)، تیمار شاهد مثبت (دارای کود اوره و سوپرفسفات تریپل، بدون قارچ) و تیمار شاهد منفی (بدون کود شیمیایی، بدون قارچ) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر هرسه گونه قارچ (میکوریز و شبه میکوریز) بر شاخص های رشدی (وزن تر وخشک اندام هوایی و ریشه) و غلظت فسفر در مقایسه با تیمار شاهد معنی دار می باشد (p<0. 01). در مقایسه با شاهد منفی، میزان افزایش در وزن خشک بخش هوایی در تیمار شاهد مثبت (13/36%)، در وزن خشک ریشه تیمارهای R. irregularis، PC و D. versiformis (بترتیب 04/48 %، 65/45 % و 94/42 %)، در شاخص کلروفیل تیمار قارچ P. indica (18/32 %)، در درصد کلنیزاسیون، تیمار تلفیقی P. indica+ R. irregularis (75/91 %)، در غلظت فسفر بخش هوایی تیمار P. indica (50/34 %) و غلظت فسفر بخش ریشه نیز در تیمار P. indica + R. irregularis (88/25 %) بودند. نتیجه گیری: طبق نتایج این تحقیق می توان در کشت سبزی ها به منظور کاهش مصرف کودهای فسفاته از قارچ های میکوریزی جهت افزایش عملکرد گیاه استفاده کرد.

جدید ترین تکنیک برای تکثیر قارچ های میکوریز آربوسکولار (AM)، استفاده از ریشه های تراریخته با T-DNA در کشت بافت درون شیشه ای به عنوان میزبان و بستر تکثیر قارچ می باشد. علی رغم توسعه فراوان این روش در سال های اخیر، فقدان بخش فتوسنتز کننده در گیاه میزبان سوال هایی را در مورد طبیعی بودن این رابطه مطرح ساخته است. بدین منظور، طرح پژوهشی حاضر با هدف به کار گیری گیاه کامل دارای بخش سبز به جای ریشه تراریخته در کشت درون شیشه ای قارچ های AM به اجرا در آمد. از گیاهان تره فرنگی، شبدر قرمز و یونجه به عنوان میزبان و قارچ AM گونه Glomus intraradices استفاده شد. محیط کشت MSR فاقد ساکارز و ویتامین ها به عنوان بستر کشت مورد استفاده قرار گرفت. اسپورها و ریسه های به دست آمده از کشت درون شیشه ای با ریشه های تراریخته به عنوان مایه قارچی استفاده شد. نتایج نشان داد که رشد و توسعه ریشه و استقرار هم زیستی میکوریزی در حضور گیاهان شبدر قرمز و یونجه و در این سیستم بهتر بوده و توانست منجر به تولید و تکثیر قارچ شود. هرچند در این روش تعداد اسپور به وجود آمده و مقدار ریسه تولیدی کمتر از روش ریشه تراریخته بود ولی اسپورها در شرایط طبیعی تشکیل شده بودند. استقرار موفقیت آمیز قارچ های میکوریزی در ریشه گیاه کامل (دارای بخش سبز) در شرایط درون شیشه ای، از دیگر یافته های ارزشمند این پژوهش است.